Presidenti i Parlamentit Europian, Antonio Tajani, Përfaqësuesja Lartë e BE-së për Punët e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë / Zëvendëspresidentja e Komisionit, Federica Mogherini dhe Komisioneri për Politikat e Fqinjësisë Europiane dhe Negociatat e Zgjerimit Johannes Hahn gjithashtu do të marrin pjesë në Samit. Përfaqësues të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, Banka Botërore, Banka Europiane e Investimeve dhe Këshilli për Bashkëpunim Rajonal do të kenë gjithashtu përfaqësues në këtë aktivitet. Partnerët e Ballkanit Perëndimor do të përfaqësohen nga Edi Rama, Dushko Markoviq, Aleksandar Vuçiq, Hashim Thaçi, Bakir Izetbegoviq dhe Zoran Zaev.
Vendet e Ballkanit pritet të miratojnë dy protokolle shtesë në Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë të Europës Qendrore, CEFTA, marrëveshjen kryesore tregtare midis BE-së dhe Ballkanit. Protokollet 5 dhe 6 kanë të bëjnë me tregtinë e mallrave dhe tregtinë e shërbimeve, të projektuara për të eliminuar tarifat dhe barrierat ndaj tregtisë midis BE-së dhe rajonit.
Sipas agjendës zyrtare të Samitit, qëllimi i takimit në Sofje është të ripohojë angazhimin e BE-së për Ballkanin Perëndimor, forcimin e lidhjeve midis BE-së dhe rajonit në infrastrukturë, lidhjen digjitale e njerëzore dhe bashkëpuniminmë tëngushtë për të trajtuar sfida të përbashkëta, të tilla si siguria, migracioni, zhvillimet gjeopolitike dhe marrëdhëniet e mira fqinjësore.
Në përgatitje për Samitin, nga 24 deri më 27 prill, Presidenti i Këshillit Europian, Donald Tusk, udhëtoi për në Tiranë, Podgoricë, Beograd, Prishtinë, Sarajevë dhe Shkup. Vizita e tij u vendos gjerësisht në kontekstin e bisedimeve të ngecura të Kosovë-Serbi. Që nga fillimi i prillit, Borisov i Bullgarisë ka bërë disa udhëtime që duket se synojnë të sigurojnë pjesëmarrjen e Serbisë dhe të Kosovës në takimin e nivelit të lartë. Vizitat në rajon ndodhën pasi disa vende të BE-së, duke përfshirë Spanjën, që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës, treguan se ata gjithashtu mund të mos marrin pjesë në takimin në Sofje.
Samiti duhet së pari të rikonfirmojë perspektivën Europiane të të gjithë rajonit. Ai do të përqendrohet në temën e lidhjes me qëllim përmirësimin e lidhjeve mes BE-së dhe Ballkanit Perëndimor, si dhe brenda vetë rajonit. Samiti do të synojë gjithashtu të rrisë bashkëpunimin në fushat e shqetësimeve të ndërsjella të sigurisë, duke përfshirë terrorizmin, krimin e organizuar dhe migrimin ilegal. Udhëheqësit e Bashkimit Europian pritet të miratojnë një deklaratë me të cilën partnerët e Ballkanit Perëndimor janë angazhuar.
Procesi i zgjerimit dhe stabilizim-asocimit nuk do të diskutohet gjatë Samitit. Në vend të kësaj, ajo do të vlerësohet në përputhje me praktikën e vendosur. Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme pritet të miratojë konkluzione mbi Zgjerimin në qershor. Duke rritur lidhjet ndërmjet BE-së dhe Ballkanit Perëndimor, si dhe brenda vetë rajonit, Samiti do të synojë të sjellë më afër njerëzit dhe ekonomitë. Kjo gjithashtu duhet të rrisë stabilitetin politik, prosperitetin ekonomik, zhvillimin kulturor dhe social në rajon dhe më gjerë. Në Takimin e Nivelit të Lartë, udhëheqësit pritet të bëjnë thirrje për lidhje të konsiderueshme në të gjitha dimensionet e tyre: transportin, energjinë, dixhitale, ekonomike dhe njerëzore.
BE-ja tashmë përbën 73% të të gjithë tregtisë me rajonin dhe 73 % të të gjithë investimeve të huaja direkte në rajon. Agjenda e Prioritetit të Sofjes, që do të miratohet si një aneks i Deklaratës së Sofjes, do të përshkruajë më tej nisma të reja për të rritur zhvillimin socio-ekonomik dhe rritjen e lidhjes nëpërmjet investimeve në fusha të tilla si rrjetet e energjisë dhe ndërlidhjet, infrastrukturën e transportit, roaming.
BE-ja dhe partnerët e Ballkanit Perëndimor ndajnë shume sfida të sigurisë, duke përfshirë luften kundër terrorizmit, radikalizimin dhe kthimin e luftëtarëve të huaj. Bashkëpunimi i kohëve të fundit që vjen nga flukset e paligjshme të migracionit ka treguar qartë vlerën e bashkëpunimit në rritje dhe pritet që liderat të bëjnë thirrje për zhvillim të mëtejshëm. Një theks i veçantë pritet të vihet në nevojën që partnerët e Ballkanit Perëndimor të luftojne korrupsionin dhe krimin e organizuar, duke përfshirë përpjekjet për të luftuar trafikimin e qenieve njerëzore, kultivimin e drogës, kontrabandimin e qenieve njerëzore, drogës dhe armëve. Fusha të tjera që priten të adresohen nga udhëheqësit janë presioni i aktorëve të jashtëm, siguria kibernetike, disinformmimi dhe komunikimi strategjik. Kontributi i partnerëve të Ballkanit Perëndimor dhe përafrimi me Politikën e Përbashkët të Jashtëm dhe të Sigurisë të BE-së do të diskutohen gjithashtu.
Në prag të Samitit, Presidenti Tusk ka ftuar krerët e BE-së në një darkë jo-formale. Kjo darkë është pjesë e Agjendës së Udhëheqësit dhe do fokusohet në inovacionin dhe digjitalizimin. Krerët e shtetëve ose qeverive të BE-së pritet gjithashtu të përdorin këtë rast për të shkëmbyer mendime mbi marrëveshjen bërthamore të Iranit dhe tregtinë me SHBA. Darka që do zhvillohet në Qendrën John Atanassov në Parkun Teknik të Sofjes do të organizohet nga Kryeministri Bullgar Bojko Borisov.
Presidenca Bullgare e Këshillit ka planifikuar gjithashtu disa evente të tjera rreth samitit. Ata do të ofrojnë një mundësi për të shfaqur gjerësinë e marrëdhënieve BE-Ballkani Perëndimor përtej aspekteve ndërqeveritare. Më 16 maj, Këshilli Europian për Marrëdhëniet me Jashtë dhe Qendra Wilfried Martens për Studime Europiane po organizojnë konferencën 'Në dialog me Ballkanin Perëndimor: krijimi i një rajoni të rritjes, sigurisë dhe lidhjes në rrugën drejt Evropës'. Gjithashtu më 16 maj, Forumi Bullgar për Udhëheqësit e Biznesit organizon aktivitetin 'Perspektiva e investimeve: Ballkani Perëndimor'që doo të përqëndrohet në potencialin ekonomik të Ballkanit Perëndimor, si dhe horizontet e investimeve në rajon. Më 17 maj, Forumi Ekonomik Botëror po bashkëorganizon një dialog strategjik mbi Ballkanin Perëndimor së bashku me presidencën bullgare. Objektivi do të jetë avancimi i partneriteteve publike private për të mbështetur investimet në rajon. Më 18 maj, Forumi Ekonomik i Vjenës do të presë 'Sofjet 2018' duke u fokusuar në bashkëpunimin ekonomik rajonal. Në të njëjtën ditë, do të organizohet një ngjarje në ekonominë rrethore dhe teknologjitë e pastra nga Ministria Bullgare e Mjedisit dhe Ujrave dhe Cleantech Bullgaria. Partnerët e Ballkanit Perëndimor pritet të nënshkruajnë një numër projektesh të lidhjes dypalëshe.
Stafi i EuroSpeak,maj 2018
